سلامت نیوز-*عاصفه اله‌وردی: پدر و مادرهای بسیاری با نگرانی از کودک خود حرف می‌زنند که دیگران را کتک می‌زند یا گاز می‌گیرد. در مقابل، پدر و مادرهایی هم هستند که شکایت دارند که وقتی کودکشان در ارتباط با بچه‌های دیگراست، کتک می‌خورد، گریه می‌کند و یا ترس از دیگران پیدا کرده است. در این فرصت هر دو این گروهها را بررسی می‌کنیم و راهکارهایی برای بهبود این رفتارها ارایه می‌دهیم.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، اگر در پارک، مهد کودک، مهمانی و هر جای عمومی دیگری کودکتان مورد برخورد فیزیکی خشونت‌آمیز همسن و سالهایش قرار گرفت، اول اینکه چند نفس عمیق بکشید و بر اعصاب خود مسلط باشید. دوم اینکه یادتان باشد همیشه کودکی که زده، قوی‌تر نیست. گاهی کودکان از روی ضعف دیگران را می‌زنند.

به کودک خود آموزش بدهید اگر کسی او را زد، با صدای بلند بگوید زدن کار بدی‌ست و یا دستهایش را محکم نگه دارد، که نتواند به زدن ادامه دهد. همینطور اگر در مدرسه و پارک، بزرگتری در نزدیکیها نبود، بلند داد بزند و کمک بخواهد و یا با سرعت بالا فرار کند.

همچنین همیشه و در هر حالی به کودک خود بگویید که زدن کار بدی‌ست و ما هرگز دیگران را نمی‌زنیم، چه کوچکتر و چه بزرگتر. اما اگر در لحظه عصبانی شدی و خواستی تلافی کنی، یادت باشد که به سر، شکم و سینه‌ طرف مقابل ضربه نزنی. دست و پا کمترین حساسیت به ضربه را دارد و احتمال خطر را کم می‌کند.

چرا کودک گاز می‌گیرد؟

وقتی کودک در یک موقعیت ترسناک قرار می‌گیرد و یا با تهدید مواجه می‌شود، ناخودآگاه رفتار پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد. هر کودکی، به یک شکل عکس‌العمل نشان می‌دهد. یکی بغض می‌کند، یکی داد و فریاد می‌کند، دیگری گریه می‌کند، یکی چنگ می‌زند‌ و یکی دیگران را می‌زند.

درست است که عکس‌العمل کودک در این شرایط طبیعی‌ست، اما نوع رفتار او می‌تواند حاصل یادگیری باشد. اینکه پدر و مادر و یا خواهر یا برادر بزرگترش در این موارد چگونه برخورد می‌کنند، بسیار تعیین کننده است. اگر کودک دیده باشد که آنها دستِ بزن دارند، یا دیگری را گاز گرفته‌اند، تصور می‌کند باید به همین شیوه عمل کند.

اگر شاهد درگیری دو کودک بودید و یکی دیگری را گاز گرفت چه کار باید بکنید؟ سعی کنید تکان‌های شدید ندهید، سرش فریاد نکشید، او را کتک نزنید. سعی کنید نفس عمیق بکشید و بدون توسل به خشونت، دهان کودک را از دست کودک دیگر جدا کنید، یا اجازه زدن دوباره را به او ندهید.

گاز از سر محبت

آمده بود برای مشاوره و هر چه با هم بررسی کردیم، نفهمیدیم چرا کودکش بچه‌های دیگر را گاز می‌گیرد. تا اینکه آخرهای صحبتمان، کودک به همراه پدرش به ما پیوست. مادر او را در آغوش گرفت و بوسید و گاز گرفت. گفتم همین الان شما چه کار کردید؟ باورتان می‌شود که مادر، خودش هم حواسش به این عمل اشتباه نبود و بصورت ناخودآگاه انجامش می‌داد.

جنسیت اثری ندارد

زیاد شنیده‌ایم که می‌گویند: «پسراست دیگر». همین مجوز می‌دهد که در تربیت پسرانمان سهل‌انگاری کنیم و مانع پرخاش آنها نشویم.

اگر در مورد خشونت پسران، حساس نباشیم، وقتی احساس خطر می‌کنند، کتک و گاز را ترجیح می‌دهند، درحالیکه راههای بهتری برای این شرایط، می‌توان به آنها آموخت. دیدن نوجوانی که پشت میله‌های زندان است، بخاطر قتل غیر عمد، از ذهن اغلب ما دور است، اما باید بدانیم آن نوجوان با همین شیوه‌های اشتباه بزرگ شده است.

بهترین روش تنبیه

روانشناس ها معتقدند که تنبیه وجود ندارد و فقط باید از محرومیت کمک گرفت. فقط کافی ست او را از آنچه دوست دارد، برای زمان مشخص، محروم کنید. اما این محرومیت نباید شامل نیازهای اولیه باشد. خوراک، پوشاک و امنیت. بهترین گزینه‌ها محروم کردن او از تبلت، موبایل، تلویزیون و اسباب بازی مورد علاقه است. به کودک هشدار بدهید که هر بار این کار اشتباه را تکرار کند، دوباره محرومیت خواهد داشت. مراقب باشید زمان محرومیت از زمانی که در نظر گرفته بودید، بیشتر نشود. چون ممکن است کودک یادش برود اصلا برای چه داشته تربیت می‌شده. یکی دیگر از راه‌های تنبیه، استفاده از گوشه تنهایی‌ست. یک گوشه ثابت را در قسمتی از خانه انتخاب کنید. بهتر است شامل یک دیوار بدون محرک، پنجره، تلویزیون و تابلو باشد. اگر ثابت باشد، تنبیه‌های قبل را هم به یاد خواهد آورد و اثرگذاری بیشتری خواهد داشت. این گوشه، نباید اتاق کودک باشد، چرا که دنیای مطلوب اوست و چیزهای زیادی برای سرگرمی پیدا خواهد کرد و اثر تنبیه از بین می‌رود. یادتان باشد در تنبیه «اتاق تاریک» جایی ندارد و ممنوع است چرا که قرار نیست کودک را شکنجه بدهیم و نیاز او به امنیت را از بین ببریم، بلکه قصد این است که هیچ راهی برای سرگرمی نداشته باشد و حوصله‌اش سر برود.

مدت زمان گوشه تنهایی باید با سن کودک متناسب باشد‌برای یک کودک ۵ ساله، ۵ دقیقه و یک کودک۷ ساله، ۷ دقیقه. در پایان می‌توانید کودک را در آغوش بگیرید و به او بگویید که چقدر دوستش دارید و اگر پرسید پس چرا من را تنبیه می‌کنید؟ در جواب باید بگویید: «چون نمی‌خواهم رفتار بدی داشته باشی و دوست دارم همیشه درست رفتار کنی.»

تکنیک‌ بی‌اعتنایی

برای همه رفتارهای آزاردهنده، باید از تکنیک بی‌اعتنایی استفاده کرد. انگار که چیزی ندیده و نشنیده اید. برای کودک هیچ چیز به اندازه توجه والدین، با ارزش نیست. کودک برای به دست آوردن یک لحظه توجه، به هر کاری دست می‌زند. گاهی رفتارهای آزاردهنده کودک دقیقا برای گرفتن توجه است. عصبانیت و یا تذکرهای پی در پی، برای کودک، توجه منفی تلقی می‌شود که از بی‌توجهی شیرین‌تر است.

در تربیت فرزند، قاطعیت بسیار ضروری است. کودک را دست کم نگیرید، او به شدت تحت تاثیر رفتار شماست. اگر والدی باشید که دایما به تنبیه تهدید می‌کند ولی در عمل خبری از تنبیه نیست، مطمئن باشید که کودک هیچگاه شما را جدی نمی‌گیرد.

*مشاور کودک، نوجوان و خانواده